In gesprek met Ruud Rutten over theorie

Wij kennen elkaar al een tijdje, hebben elkaar diverse keren ontmoet en gesproken, je bent een bekende ‘eindbaas’ en 'samenbinder' in onze rijschoolmarkt. Je bent eigenaar van rijschool Ruud Rutten, zit al 42 jaren in het vak van praktijk en geeft al dertig jaar theorieles. Daarnaast ben je voorzitter van de FAM (Federatie Autorijschool Management) en een warm voorstander van echte verkeersveiligheid.

Even  voor de mensen die jou nog niet kennen alvast een eerste vraag.

Wat heeft jou gevormd in die dertig jaar theorieles geven?

Ik begon met m’n vader, heb nog tien jaar met hem mogen samenwerken, toen is hij ermee gestopt. Dus de laatste dertig jaar heb ik zelf theorieles gegeven.

In het begin valt het natuurlijk niet mee. Je moet best wennen om voor een groep, voor een klas te staan. Je gaat jezelf pas echt gaan ontwikkelen, nadat je een aantal keer geoefend hebt en als je voor jezelf helder hebt dat je boven de stof staat. Dan kun je het ‘spelletje spelen’ met de kandidaten. Dan ga je allerhande manieren zoeken om ze bij de les te houden. En om ze te overtuigen van het belang van theorieles en thuis theorie leren. Dus vooral het oefenen met boven de stof komen heeft mij gevormd.

Iedere keer kom je ’s avonds weer thuis, je evalueert jezelf, je zoekt wat op, controleert of je het goed gedaan hebt. Zo ontwikkel je jezelf. Door vooral veel te doen en gewoon te beginnen.

Toen ik vroeger op de opleiding zat, toen móest je nog een theorieles geven. Aan je eigen klasgenoten. Daar zat dan een examinator bij en een rijksgecommitteerde. Dan moet je eerste je diploma halen, en dat kost het nodige zweet voor je theorieles. Vervolgens ga je zelf voor de klas staan en jezelf pas ontwikkelen.

Laten we verder maar gewoon met de deur in huis vallen. Van de tien theorieleerlingen slagen er slechts vier. Hoe komt het volgens jou dat er zo weinig mensen slagen voor hun eerste keer theorie?

Dat is nou iets waar wij met onze theoriedocenten ook telkens het hoofd over breken. Ik denk dat we het als theoriedocenten hartstikke goed doen. Maar we hebben steeds meer moeite om kandidaten bij de les te houden. Steeds vaker komen ze een of twee avonden van de cursus niet opdagen. Of zijn ze niet geconcentreerd. Noem maar op.

En hoe komt het dat zoveel mensen het keer op keer niet halen?

Ik denk dat het theorie-examen steeds moeilijker wordt. Nu zijn we weer een nieuwe weg aan het inslaan met het CBR. Ik heb zelf het idee dat we een beetje doorslaan met bepaalde vragen om de ‘turbo-theoriërs’ tegen te gaan. Dat lukt niet, maar onze eigen kandidaten krijgen het er wel steeds moeilijker door. Ik denk dat we steeds verder moeten ontwikkelen met vragen stellen over inhoud en kennis van de stof.

Wij rijden zelf met twintig lesauto’s, maar het aandeel wat bij ons een theoriecursus volgt is nog niet de helft. Dus die andere helft doet examen via een eendaagse cursus of leert zelf. Maar als je het tegenwoordig zelf doet, moet je een knappe kop zijn. Anders ga je het niet redden.

Zou een verplichte theorieles op de opleiding voor rijinstructeurs moeten terugkomen?

Ja, wat mij betreft wel. “Als rijinstructeurs toch geen theorieles gaven, waarom zouden ze er dan wel examen in moeten doen”, was de gedachte bij het afschaffen. Maar wat mij betreft hoort het bij het lesgeven.

Een voorbeeld: Stel, er zitten bij ons vijftien instructeurs in de kantine en ik zeg voor de grap dat er een theoriedocent ziek is. Wie wil er invallen met theorieles vanavond? Dan kruipen er twaalf onder de tafel… Koudwatervrees, terwijl het toch bij je vak, bij je beroep hoort, toch? Ik vind ook dat een rijinstructeur gewoon voor een groep moet durven staan en wat moet durven vertellen over zijn of haar vak. 

Heb je zelf wel eens overwogen om een eendaagse theoriecursus te geven, voor bijvoorbeeld snelle leerlingen?

Wij hebben wel een spoedcursus die over een paar dagen verspreid is. Zo wordt alle stof van a tot z behandeld. Maar nee, een complete cursus in één dag, dat kan gewoon niet. We gaan dat niet doen ook! Je zet dat de verkeersveiligheid op het spel.

Waarom vinden volgens jou de turbo-cursussen zo gretig aftrek? Hoe sta jij daarin?

Ik ben niet tegen een korte cursus. Als het een cursus is waar alle stof behandeld wordt; waar de kandidaat kennis tot zich neemt. Maar in mijn ogen kan dat niet in één dag.

Ik ben tegen stoomcursussen waar kandidaten gewoon ezelsbruggetjes geleerd wordt, foefjes geleerd wordt. Mijn instructeurs zeggen ook constant tegen mij: ik had er weer eentje in de auto van de turbotheorie hoor, hij snapt er de ballen niet van. Daar zijn wij absoluut en faliekant op tegen.

Wij geven zeven maandagavonden theorie. Wij zoeken ook constant of het niet anders kan of anders moet. Wij zien ook wel dat de jeugd van nu niet meer zeven weken naar een theoriecursus wil komen.

Je moet dus wat nieuws verzinnen, wat anders. Maar wel iets waar kwaliteit in zit en waarin de leerlingen de stof tot zich nemen.

De verkeersveiligheid lijkt onder het gebrek aan theoriekennis te lijden. Wat is volgens jou een oplossingsrichting?

Hoe kan een leerling van zestien, zeventien jaar, die nog nooit een stuur in de vingers heeft gehad, een inschatting maken of je moet remmen, gas lossen of niets doen? We hebben het over leerlingen van zeventien jaar die aan een opleiding beginnen en soms totaal geen referentiekader hebben.

Wij noemen het fun-theorie. Aan motorclubs, vriendengroepen, veteranen van de voetbalclub, noem maar op. We geven dan twee uurtjes theorie met een kop koffie, een stuk vlaai -want dat hoort erbij in Limburg-, dan leggen we ze de regels van de laatste jaren uit, ze maken een compleet examen net als een kandidaat dat ook krijgt. En dan zie je een totaal ander gedrag over gevaarinschatting. “Als ik nou gas geef, dan ben ik toch weg?”

Het is maar een gedachte hoor… Ja, misschien moeten we de theorie juist wel verwerken in twee stukken tijdens de praktijkopleiding. Daar kan ik gecharmeerd van raken, van een goede praktijkopleiding waar we de theorie in de praktijk verwerken.

Een soort RIS 2.0 (Rijopleiding in stappen)?

In het begin van de opleiding een theoriegedeelte over kennis aanleren. Over borden, voorrang, verlichting, etc. En dat je die inzichtvragen verderop in de praktijkopleiding verwerkt, richting de tussentijdse toets. Ik denk dat een kandidaat hier veel meer aan heeft. Dat het ook motiverend werkt, omdat het dan meer een deel is van z’n rijopleiding.  

Hoe vind je het dat het CBR het telkens wat ingewikkelder maakt? Is het niet op een gegeven moment onbereikbaar voor sommige mensen?

Ik denk het wel.

Wel is het cbr natuurlijk per 1 november een andere weg ingeslagen. Meer op inhoud. Gelukkig hebben ze gesprekken gevoerd met de brancheorganisaties en de opleiders. Daar ben ik erg blij mee.

Maar wat ik al eerder heb gezegd, ik ben bang dat we wat doorgeslagen zijn, en ondertussen wordt het voor de overige kandidaten wel steeds moeilijker. En voor sommige mensen die moeite hebben met leren, die hebben wel steeds meer hulp nodig. ‘Even zelf een examen doen’, is er niet meer bij.

Wij geven met ons bedrijf een cursus van twee middagen die gericht is op beter leren leren. Eerst een scherpe analyse waar het fout gaat, de grootste bottlenecks supergoed uitgelegd, daarna beter leren leren met de juiste tools en dan na je huiswerk zelfstandig naar het cbr en slagen. Wat vind je van zo’n opzet?

Ja. Geweldige opzet. Dit soort initiatieven zijn goud waard.

Ik vind het ook goed om te horen dat er toch nog steeds rijscholen zijn die nieuwe manieren van hulp voor kandidaten uitvinden. Maar deze opzet, ja, hier heb je wat aan.

Het lijkt me dat zeker kandidaten die al een paar keer gezakt zijn, naar zo’n cursus toe zouden moeten.

Wat zouden mensen volgens jou naast het leren van de theorie moeten lezen/luisteren/kijken om slimmer te gaan leren?

Ze zouden veel meer met autorijden bezig kunnen zijn. Je kunt tegenwoordig van alles vinden op internet. Maar ook: het gesprek met de ouders. ‘Vroeger’ leerde je al heel veel van je ouders, door meekijken en praten, contact met elkaar. Tegenwoordig lijkt het wel of dat niet meer zoveel voorkomt. Maar op die manier leren is natuurlijk een slimme zet.

Nog een laatste, persoonlijke vraag. Waar kun je enorm kwaad over worden?

Mag het buiten het theorieleren om? Mensen die constant tegen ons aan lopen te schoppen en zelf nooit iets doen. Zelf niets ondernemen. Ik heb een bedrijf met zo’n vijftig man personeel. Als ik morgen zeg dat ik stop met alle taken voor onze mooie branche, en ik stop voor de FAM en voor de branche, dan is het eigenlijk gewoon goed. Ik ben bijna zestig, ik kan echt nog lekker een aantal jaren terugtrekken en alleen met mijn eigen bedrijf bezig zijn. Dat doe ik bewust niet.

Want?

Want ik heb ook een hart voor deze branche. Ik realiseer me dat er iedere dag twee mensen sneuvelen in het verkeer. Niet meer thuiskomen. Vanwege gemaakte fouten en andere dingen. Ik wil daar heel graag wat aan veranderen. Als er dan mensen lopen te schoppen op ‘die branche-organisaties’ die niets zouden doen, ja daar kan ik kwaad om worden. Maar niet om mezelf hoor. Vanwege die twee die elke dag niet meer thuiskomen.